ÇIÑLAR - 1
Öz vaqtında Çonğarlı belli çıñcımız Mambet Ermambetten yazılıp alınğan bu çıñlar Fahri ECEL-ZADE tarafından yollanıp "Yıldız" jurnaliniñ 1988 senesi 4 numeralı sayısı 133-134-135-nci saifelerinde yayınlanğandır...
*Mına selâm aleykum, men de keldim
Atımnıñ başın acımay cibere berdim.
Aleykum selâm, hoş keldiñ, ah, bir danem!
Atıñnı qayda baylayım, qıdırlez lâlem.
*Mına selâm aleykum, batır, baylar!
Biz faqırnı bu yerde kim abaylar.
Aleykum selâm, hoş keldiñ, antik forma,
Astıña kürsü salayım, yerde oturma.
*Baqır quman içinde aççı-çayır,
Atım çaban, keç keldim, geceñiz hayır…
Aleykum selâm, hoş keldiñ, siz ekensiz.
Bağçalarda açılğan gül ekensiz.
*“Aqşam hayır” aytaman salte qızğa,
Apaqayğa aytmayman, faydasızğa.
Tiyme maña, toquñma, cür colıña,
Pettuvañnı berermen oñ qolıña.
*Ay, kerme qaş kelinçek, kirme arağa,
Oğratırman başıñnı dubarağa.
Avuzıñ açsañ körüne pirniç tişiñ.
Alla qolay ketirsin tutqan işiñ.
*Ulıñ “mamay”dep cılay, qızıñ – “qaqay”,
Seniñ mında işiñ yoq, ket, apaqay!
Ulıma mamay berermen, qızıma qaqay,
Oyna-kül, dep ciberdi bizim aqay.
*Qarçığañda bir quş bar “kiş-kiş” diysiñ,
Aqranlarıñ üy boldı sen nişliysiñ?
Men babama bir cigit saylatırman,
Yüz kümüşlik bir atñı baylatırman.
*Bir almanı böleyik, dört eteyik,
Anañ-babañ bilmesin, cür keteyik.
Amet, Memet, Murtaza, Sitmer, Emin,
İnanmayman sözüñe, et bir yemin.
*Yalan-yañlış men bilmem, tapsam tora,
Cemaatımdan teftiş et, qalqtan sora.
İyinden çıqqan cılanday oktalasız,
Çıñ bilmegen kişiday toqtalasız.
*Tavuqqa postal kiysettim, horazğa qatır,
Qırq taleke çıñım bar, keleyatır.
Can acır apte mende yoq, salte yenge,
Kimge işanıp basayım ayağım keñge.
*“Kiçkenemen” dep turma, öser boyuñ,
Kelecekte nışanıñ, küzde toyuñ.
Ana degen – eñ qumaç, baba – direk,
Kül bola da keteken gür ösken cürek!
*Eki kesek Aqtaçı, Aydarğazı,
Bilmem yaşlıq sevdası, bilmem yazı.
Eki kesek Aqtaçı: Temenmen Qanğul,
Asretine qavuşqan – ne oñğan kül!
LUĞAT
Çıñ: Kırım Tatar folklorunda karşılıklı söylenen mani türü
Ciberebermek: Koyvermek, salıvermek
Qayda: Nerede
Qıdırlez: Hıdırellez
Qıdırlez lâlem: Hıdırellez vakti açan çiçeğim
Batır: Bahadır, yiğit
Abaylar: Anlar, hisseder, farkına varır
Antik forma: Yaşlı anlamında kinayeli bir ifade (antik zamanlardan kalan insan)
Astıña: Altına
Kürsü: Tabure
Salmaq: Koymak, bırakmak
Salayım: Koyayım
Quman: İbrik
Aççı-çayır: 1)Çayır üzerinde gür ot biten düz ve nemli yеr; böyle yerde biten otlar
2)Ot-ölen 3)Katran. Burada “katran” anlamı kullanılmış
Çaban: 1)Güçsüz, enerjisi düşük 2)Eğitimsiz, terbiye edilmemiş
Aqşam hayır: İyi akşamlar
Aytaman: Söylüyorum
Salte: Sürekli, daima
Apaqay: Kadın
Apaqayğa: Kadına
Cür colıña: Git yoluna
Oñ qoluna: Sağ koluna
Kerme qaş: (Türkçe’de) kalem kaş
Kelinçek: Genç gelin, yeni gelin
Dubara: Oyun, düzen, yalan dolan, hile, dalavere
Avuzıñ: Ağızın, ağzın
Pirniç tişiñ: (Türkçe’de) inci diş
Tutqan işiñ: Yaptığın iş
Ulıñ: Oğlun
Cılay: Ağlıyor
Qaqay: (Çocuk söyleyişi-aslı qaqaç) İste kurutulmuş et
Mında: Burada
Aqay: Erkek
Qarçığa: Evin yan tarafı, evin çevreyi gören cephesi, boş vakitlerde oturularak sohbet edilen yer
Qarçığañda: Evinin yanında
Üy boldı: (Mecazen) ev oldu, evlendi
Nişliysiñ?: Ne yapıyorsun?
Saylamaq: Seçmek
Saylatırman: Seçtiririm
Tapmaq: Bulmak
Tapsam: Bulsam
Tora: Doğru, dosdoğru, kestirmeden
Qalqtan sora: Halktan sor
Cılanday: Yılan gibi
Oqtalmaq: Atılmak; ilişmek, sataşmak; tehdit etmek
Oqtalasız: Atılıyorsunuz
Kişiday: Kişi gibi, insan gibi
Toqtamaq: Durmak
Toqtalasız: Duraklıyorsunuz, duraksıyorsunuz
Taleke: At arabası
Apte: Abla
İşanmaq: İnanmak
İşanıp: İnanarak
Keñ: Geniş, büyük
Ayağım keñge: (Metin içerisinde) büyük adım atayım
Kiçkene: Küçük
Kiçkenemen: Küçüğüm
Ösmek: Büyümek
Öser boyuñ: Boyun uzar
Küzde: Sonbaharda
Toy: Düğün
Toyıñ: Düğünün
Cürek: Yürek, kalp
Kesek: Parça, iri parça
Aqtaçı: Atları damgalayan kişi
Yaş: Genç
Yaşlıq: Gençlik
Temen: Büyük iğne, çuvaldız
Qanğul: Çan
Oñmaq: Mutluluk, bolluğa ermek
Oñğan: Rahata ermiş
