Yaş, istidatlı ve Çeber Bir Ocapçe «Dilara KARAŞAYEVA»
1) Dilara Karaşayeva kimdir? Bizge özüñizni tanıtabilesiñizmi?
Studentlik yıllarımda ocalıq işinen oğraşmağa başladım. O vaqıtlarda Ankara Qırım derneginde Rus tili derslerini alıp bara edim ve anda meni “Diktatör oca” dep adlandırğanlar. Bugün ocalıq işine devam etmektem. Yalıñız ögretkenim til, yer ve ögretüv usullarım deñişti – şimdi ise Şevçenko adına Kıyiv Milliy Universitetinde Qırımtatar tili ocası olaraq çalışam.
2) Siz yaş bir universitet ocası olıp qıymetli bir işke imzañıznı qoyasıñız. Yabancılarğa qırımtatar tilini öğretmek içün kitap hazırlaysıñız. Bu fikir nasıl peyda oldı, bizge anlatabilesiñizmi?
Ankara TÖMERinde oquğanda, anda körgenimiz til ögretüv usulları bizni ayrette qaldırdı. Çeşit memleketlerden kelgen talebeler qolaylıq ve meraq ile Türk tilini ögrenip, bir yılda pek yüksek neticelerge iriştiler. Bizim Qırımlı talebelerimizni ep aynı sual meraqlandıra edi: “Ne içün qırımtatar ocalarımız Türk zenaatdaşlarınıñ tecribesine esaslanıp, alâ daa aynı zemaneviy usulnen ana tilmizni ögretmeyler?”. Men ise oquvımnı İngliz tili ve edebiyatı bölüginde devam ettirip, asıl da qısmetime böyle bir vazife tüşecegini tasavur etmey edim.
...Yıllar soñra Şevçenko adına Kyıv Milliy Universitetine yolum tüşti. Türkşınaslıq bölüginde magistratura studenti olaraq bir ay devamında aşağı kurslarğa ders berip, staj yaptım. Oqutuv tecribesini almaq içün Türk, İngiliz ve Qırımtatar tili derslerini alıp bara edim. Meraqlısı şu ki, ana tilim olğan Qırımtatar tili derslerine azırlanmaq menim içün eñ qıyın edi. Studentlerniñ çoqusı – ukrainler. Qırımtatar tilini ecnebiy til olaraq ögretken bir derslik bile yoq. Ne yapayım? Derslerge nasıl azırlanayım? Bir taraftan Ankara TÖMERniñ ve Yunus Emre İnstitutınıñ, başqa taraftan ise Tavriya ve Qırım Mühendislik ve Pedagogika Universitetleriniñ dersliklerni açıp, azırlanmağa başladım. İşime butünley daldım. Kompyuter qarşısında saatlerce oturıp berilgen mevzuda bir qaç renkli saife azırladım. İçinde sarf, oquv, qonuşuv, audirlev vazifeleri bar edi. Olarnı renkli printerimnen bastırdım. Eyecannen sınıfqa kirdim ve saifelerimni studentlerge tarqattım.
“Şu acayip saifelerni qaysı kitaptan kopiyaladıñız?” – eşitkenim ilk sual edi. Ders pek güzel keçti. O an studentlerniñ parıldağan közleri meni ruhlandırdı. “Ah, bu işni becerip olsam...” dep tüşündim. Köz qorqaq, qol batır, deyler. O renkli saifeler azırlaycağım kitabım içün ilk adım oldı.
3) Birinci kitap endi yayınlandı. Hepisi qaç kitap olacaq ve mündericesi nasıl hazırlana?
Üç yıl devamında Qırımtatar tili ocası olaraq çalışıp, azırlağanım ders işlenmelerimni bir qullanma şekilinde toplamağa istedim. Aslında bu bir deñev edi – ilk olaraq kitabımnı studentlerimnen sınap baqacaq edim. Bu sebepten birinci kitapqa tek A1 seviyesiniñ mevzularını kirsettim. Qullanmada qırımtatar tilinde qonuşuv, oquv, yazuv, audirlev içün vazifeler berile. Bütün vazifeler eñ sade mevzulardan başlap ket-kete mürrekepleşe. Kitapqa “Armançıq”, “Ana tili ocalarına” “Nenkecan” mecmualarından metinler, başlanğıç seviyesine köre uyğunlaştırılıp kirsetildi. Er bölükniñ soñunda ögrenilgen bilgilerni teşkermek maqsadınen ayrı vazifeler berile.
Asıl maqsadımız – Avropa Til Kriteriylerine uyğun, qırımtatar tilinden başlanğıç, orta ve yüksek seviyelerinde derslikler azırlamaqtır. Bunıñnen birlikte müim niyetimiz, zemaneviy usullarnı qullanaraq, qırımtatar tili ögrenüvine renk qoşmaqtır. Bu qullanmadan başlap, sıranen A2, B1, B2 ve C+ seviyeleri üzerinde çalışmalar devam etmekte. Bunıñnen beraber er seviye içün qoşma vazife kitapları da azırlanılacaqtır.
4) Qırımtatar tiliniñ öğretilüvi ve hususan halqımız içinde popular olması içün sizge köre neler yapılmaq kerek?
Populârlıq, menimce, maqsat degil, netice olmaq kerek. Sağlıqlı yaşayış tarzı, meselâ, bugün pek populâr. Bunıñ emiyetini er kes añlasa da, sağlıqlı yaşayış qaidelerine ne qadar insan riayet ete?
Qızlarım bir kün Qırımtatar şiir yarışında iştirak etti. Balalarnıñ çoqusı sözlerini güzel etip ezberlegen, amma ifadeli şekilde oqup olamay... çünki şiirleriniñ manasını bilmeyler. Ana-babaları da bu işni ocalarğa qaldırıp, özleri yardım etip olamaylar. Balalarını Qırımtatar til kurslarına berip boyun borcunı yerine ketirgenini tüşüneler.
Anaları bilmegen tilge “ana tili” demesi ne qadar doğru? Zornen güzellik olmaz. Tilimiz ne qadar qıyın vaziyette olsa da, onı ögrenmek istegen mıtlaqa çaresini tapar.
Halqımızda istidatlı, meşur insanlar bar. Er kes ana tilini menimsep, sevgen işine devam etse, bir kün meşur olıp öz qırımtatar tilini butün dünyağa duyura bilir. Menimce bu, kerçek populârlıqnıñ tek doğru yoludır.
5) Ocam, siz işiniz sebebinden Kiev’de yaşaysıñız, lâkin Qırım’nıñ siz içün emiyetini bilemiz. Qırım siz içün ne demek?
Ürmetli şairimiz Şakir Selimniñ şiiri aqlıma kele. Şu misilsiz satırlar, Qırımnen bağlı duyğularımnı tolusınen akis ete:
“...O tek Qara deñiz degil. Sazlığı bar, gölü bar.
Suvundan tuz damı kelgen qavrap qalğan çolü bar.
...Qırım, belki birevlerge, Sen bir cennet-mekânsıñ.
Bizge ise cennet degil. Qırım, bizge Vatansıñ.”
Oya Deniz Çonğar suhbetleşti
