Ankarada Qırımtatar Medeniyeti Künleri 3 ve 4-nci Kün Tedbirleri
27 - 30 Nisan 2023 künleri arasında Ankarada Qırımtatar Dernegi Umumiy Merkezinde “Şefiqa Gaspralı Qadın teşebbüsi” tarafından teşkil etilgen “Qırımtatar Medeniyeti Künleri” niñ üçünci künü türlü medeniy tedbirler ile devam etti.
29 Nisan 2023 künü Qırımtatar medeniyeti künleri çerçivesinde gazeteci Göñül Şamilqızı “Bir qırımtatar köyü Ballıqpınar” adlı taqdimi ile çıqışta bulundı. Bu taqdim Ankaradan 20 km uzaqlıqta olğan Ballıqpınar köyüniñ tarihi ve qırımtatar medeniyetiniñ saqlanıp qalmasına yönetilgen proyektniñ tanıtımına bağışlanğan edi. Göñül Şamilqızı hazaırlağan slaydlar yardımınen köyniñ tarihinen qısqadan tanış etti ve köyde ananeviy yaşayış tarzını saqlap qalmaq hem de inkişaf ettirmek içün yönetilgen proyektler haqqında malümat berdi. Böyle proyektlerniñ ömürge keçirilmesi neticesinde qırımtatar nağışı, toqumacılıq kibi elsanatları canlandırılğanı, köy mektebi tamir etilgeni, Ballıqpınar köyünde qırımtatar medeniyeti evi açılğanını añlattı ve proyektlerniñ devam ettirilmesi mühim olğanına diqqat çekti.
Ballıqpınar köyüniñ tanıtımı Tüncer Qalqaynıñ taqdimi ile devam etti. Tüncer Qalqay “Ballıqpınar qırımtatar medeniyeti evi” adlı çıqışında Ballıqpınar köyüniñ tarihi, bu köyniñ temelini qoyğan aileler haqqında, köyden çıqqan belli insanlar haqqında söz yürsetti ve Ballıqpınar köyünde açılğan qırımtatar medeniyeti eviniñ teşkil etilmesi ve donatılmasını tasvir etti. Tuncer Qalqay, Ballıqpınar köyü tahminen 120 yıl evel Qırımnıñ Keriç, Bağçasaray, Aqmescit bölgelerinden hicret etken qırımtatarları tarafından qurulğanını bildirdi. Köyde tesisetilgen qırımtatar medeniyeti eviniñ maqsadı köy ehalisiniñ elinde saqlanıp qalğan medeniy mirasnı, turmuşile bağlı olğan çeşit türlü eşyalarnı toplap, qırımtatar milliy uslübinde nümüneviy bir sergi donatmaq ve kelecekteki nesillerge tanıtmaq olğanını añlattı.
Qırımtatar medeniyeti künleri devamında 29 Nisan künü qırımtatar milliy nağışınıñ belli ustası Ayşe Osman “Qırımtatar nağışlarınıñ tilinden” adlı taqdiminde nağış örnekleri ve resimler vastasınen qırımtatar milliy nağışlarında qullanılğan esas örneklerni ve şu örneklerniñ manalarını añlattı. Qadın ve erkek qıyafeti içün qullanılğan örnekler ve olarnıñ añlamları, ev donatılmasında qullanılğan çeşit türlü bezlerde olğan örneklerniñ añlamları, nağışlarda örneklerniñ kömpozitsion hususiiyetleri ayrı ayrı kösterilip añlatıldı. Ayşe Osman, qırımtatar milliy nağışı medeniy mirasnıñ mühim bir qısmıolğanını qayd etti ve 2021 senesi UNESKO tarafından Dünya Medeniy Mirası cedveline kirsetilgenini bildirdi.
Qırımtatar medeniyeti künleriniñ üçünci kün aqşamını “Mâverâ Türk” muzıkası toplulığı II. Ğazı Geray han eserlerini büyük ustalıqnen icra etip yaraştırdılar. II. Ğazı Geray hannıñ bazı bir eserleri ilk defa icra etildi. 16-17-nci yüzyıllarda yaşağan belli devlet erbabı, asker, şair, bestekâr pek qıymetli saz eserlerini bestelegen edi. Kontsert programmasınıñ devamında Bora Ğazı Geray hannıñ ğazeli de Şamil Ersöz tarafından oquldı.
30 Nisan 2023 kününiñ birinci suhbeti Zafer Qarataynıñ “Emel” degisiniñ tarihini tanıtımına bağışlanğan edi.
30 Nisan 2023 kününiñ birinci suhbeti “Emel Qırım” vaqfınıñ reisi Zafer Qarataynıñ “Emel” degisiniñ tarihini tanıtımına bağışlanğan edi. “Muhacerette Qırım Emeli” adlı çıqışında Zafer Qaratay belli qırımtatar erbapları İsmayil Gaspralı, Cafer Seydamet Qırımer, Bekir Çobanzade, Mehmet Niyaziy, Müstecip Ülküsal haqqında söz yürsetti, hicretteki qırımtatar medeniyet ve siyasiy ebaplarınıñ öz dergilerini çıqarma ğayretlerini ve “Emel” dergisiniñ Romaniyada ve Türkiyedeki faaliyetini añlattı, qırımtaatr medeniyetniñ ve tarihiniñ saqlanıp qalmasında rölü pek büyük olğanına diqqat çekti.
30 Nisan 2023 künü belli gazeteci Zera Bekirova meşhur qırımtatar şairi, dünyaca belli türkolog professör Bekir Çobanzadeniñ taqdiri ve faaliyetine bağışlanğan “Bekir Sıdqıy Çobanzade 130 yaşında” serlevalı çıqışını yaptı. Bu çıqışında Zera Bekirova uluşair ve türkşınasnıñ facialı taqdiri ile bağlı olğan meraqlı malümatnı beyan etti, İstanbuldaki Galatasaray litseyinde, Macaristanda Budapeşt Üniversitetinde oquğan yılları, Bakuda ve Taşkentte türkşınaslıq oğrunda yapqan pek mühim işleri haqqında qıymetli bilgiler berdi.
Ayırıca, Bekir Çobanzadeniñ o zamannıñ diger türkşınasları ile dostane münasebetleri haqqında tarif etti. Zera Bekirova, Bekir Çobanzadeniñ hayatına ve faaliyetine bağışlanğan kitap neşir etkenini ve yaqın arada bu kitap Türkçege de çevirilip neşir etilecegini bildirdi.
Qırımtatar Dernegi Umumiy Merkezi yanındaki “Cıyın” qırımtatar halq oyunlarınıñ rehberi ve hocası Evelina Kemileva “Qırımtatar oyunlarınıñ tarihi” adlı taqdiminde qırımtatar oyunlarınıñ tarihini, şekillenmesini, diger türkiy halqlarnıñ oyunlarından farqlarını añlattı, esas hareketlerini kösterdi, qırımtatar halq oyunları ile bağlı efsanelerni beyan etti.
Qırımtatar halq oyunlarınıñ tarihini añlatırken, 20-nci asırda qırımtatar halq oyunlarınıñ saqlanıp qalmasına ve inkişaf etilmesine büyük hisse qoşqan Hayri Emirzade, Üseyin Baqqal, Akim Cemilev, Remziye Baqqal kibi belli oyuncılarnıñ taqdiri ve icadı haqqında da tarif etti. Halq oyunlarınıñ tarihi haqqında söz yürsetirken, Evelina Kemileva “Horan” “Ağır ava ve Qaytarma”, “Tımtım” kibi halq oyunlarını ve şu oyunlarnen bağlı olğan rivayetlerni ve efsanelerni añlattı. Evelina Kemilevanıñ çıqışı sırasında qırımtatar halq oyunlarında qullanılğan esas qadın ve erkek hareketleri Zeynep Naz Uludağ tarafından numayış etildi. Taqdimniñ soñunda “Cıyın” ansambliniñ oyuncısı Hanzade Uludağ “Emir Celal qaytarma” oyunını ustalıqnen icra etti.
Qırımtatar medeniyetiniñ dörtünci kününiñ aqşamında Ankaradaki Qırımtatar Dernegi Umumiy Merkezi yanında muzıka derslerini bergen hoca Refat Useinovnıñ talebeleri öz muzıka çalışmalarınıñ neticesini kontsert programmasında numayış ettiler. Kontsert devamında dünya klassik muzıkasından, türk ve qırımtatar muzıkalarından örnekler yañğıradı.
Qırımtatar medeniyeti künleriniñ programmasını 4 kün boyunca Tuvğan Til saytımıznıñ koordinatorı Oya Deniz Çonğar azırladı ve alıp bardı.
