Geraylar ve Osmanlılar
Kırım Hanlık Hânedânının Osmanlı Devleti'ndeki Hikâyesi
Stok Kodu:9786254082924
Boyut:16,5 cm x 23,5 cm
Sayfa Sayısı:1088
Basım Yeri:İstanbul
Baskı:1
Basım Tarihi: Ötüken Neşriyat / Nisan 2022
Kapak Türü:Ciltli
Kağıt Türü:70 gr Ivory
Dili:Türkçe
Prof. Dr. Haqan Qırımlı ocamıznıñ büyük bir fedakârlıq ve gayretneñ yapqanı yigirmi beş senelik çalışmasının mahsulu olğan “Geraylar ve Osmanlılar - Kırım Hanlık Hânedânının Osmanlı Devleti'ndeki Hikâyesi” adı berilgen eseri Ötüken Neşriyat yaqından basıp alınıp Nisan 2022 senesi çeçek ayı itibarıneñ okuyuvcularına taqdim etildi.
Ocamıznıñ nerdeyse iğneneñ quyu qazıp qazanganı bilgilerneñ qaleme alğanı, Ötüken Neşriyat’ın Tarih Araştırmaları serisinde hayat tapqan kitabınnıñ muhtevasınıñ yanında şeklinden dahi nasıl bir titizlikneñ azırlengenini; soñ derece tertipli ve fedakârlıqneñ devam ettirilgen bir çalışmanın neticesinde meydanğa çıqqanını açıqça körebilemiz.
Prof. Dr. Haqan Qırımlı, Türkiye Bilimler Aqademisi (TÜBA) - Bilimsel Telif Eser (TESEP) 2023 Senesi Mükafâtları içerisinde yer alğan Halil İnalcıq Hususiy Mükafâtınnı bu eserineñ almağa haq qazandı. Halil İnalcık Hususiy Mükafâtı, Beştepe Millet Qongre ve Kültür Merkezinde 27 Aralıq 2023 tarihında tertip etilgen "100. Sene TÜBİTAK ve TÜBA Bilim Mükafâtları Merasimi"nde Cumhurbaşqanı Recep Tayyip Erdoğan yaqından Prof. Dr. Hakan Qırımlığa taqdim etildi.
Tarih ilmineñ meşğul olmasa da Qırımnı, Qırım Tatarlarnı, Qırım Hanlığını ve hususen bu muitniñ dinamiklerini kerçekten ögrenmek, tanımaq, anlamaq istegen herkesniñ bilhassa aqademik çevrenin masa başı kitabı olması kerekkenini tüşüngenimiz bu eserniñ tanıtuv açıklaması da hocamız yaqından aşağıdaki kibi yasalğandır.
Üç yarım asır Qırım Hanlığının başında tabılğan Geray sülâlesi Cengiz Hanga tayandırılğan menşeineñ İslâm âleminin qanuniyligi en tartışılmaz padişalıq soylarından birevidir. Geraylar menşeileri i itibarıneñ özlerini er daim Altın Orda İmperiyasının vârisleri olaraq tanımaqta ve bu diplomatik cietten de qabul köre edi. Geray sülâlesi bütünley özüne has ve tamırlı ananelerge, huviyetge ve hiyerarşige saip edi.
1475’ten itibaren Qırım Hanlığıneñ Osmanlı Devleti arasında himaye yahut tâbilik bağı quruldı. Bu tarihten itibaren, gerek Qırım Hanlığı gerekse Geray hânedânı Osmanlı Devleti nezdinde pek muim bir qonumğa saip oldı. Geray ve Osmanlı hânedânları arasında da hususiy bir münasebet ve qarşılıqlı tesirlev peyda oldı. Hatta buhran vaqıtında Geraylarnın Osmanlılarnın yegâne taht yönelişi olğanı iddiaları sıq sıq tilge ketirildi.
Böylelikneñ qurulğan bağlar eki devletniñ yaqın munasebetleriniñ de ötesine keçti. Bu süreç içinde, Geray sülâlesinin pek çoğu adım adım Osmanlı topraqlarında yerleştürüvge başlandı ve devam etken asırlarda sayısı belirlenemeyecek qadar çok Geray, Osmanlı topraqlarında yaşadı ve anda öldi. Bilhassa, Qırımnıñ 1783’te Rusiyenin eline keçmesini müteakip Geray sülâlesinin Qırımdaqı erkek mensüplarınıñ büyük ekseriyeti Osmanlı Devletine köç etmege mecbur qala ekende, bir qısmı da Quzey Qafqasyaga yerleşti. Osmanlı Devletindeki Geraylar Rumelinde özlerine ait ya da tahsis etilgen keniş çiftliklerde yaşağandırlar. Rumelindeki Geraylar, Osmanlı Devletinin fevqulâde qarışık bu devirlerinde bazen ülke ölçeginde, bazen de maalliy çapta gayet qayda deger roller vazife etken ediler. Bunun yanı sıra, Qırım Hanlığının yıkılmasından soñ dahi Geraylarnıñ Osmanlı ordusunda hususan Qırım Tatarlardan meydanğa kelgen böliklerge qumandanlıq yapqanları körüle edi. Quzey Qafqasyağa yerleşken Geraylar ise bu müitte evvel Osmanlı, daha soñ da Rusiye akimiyeti astında pek müim roller oynağan ediler.
Çoq zengin arhiv malzemesine ve eki yüzge yaqın yerleşüv yerinde alan araştırmalarına tayanğan bu çalışma, Geray sülalesinin temel hususiyetlerine ve olarnıñ Osmanlı Devletindeki diqqat çekken, ancaq şimdige qadar emen hiçbir monografige konu olmağan ikâyelerine ışıq tutmanı amaçlamaqtadır. Buna bağlı olaraq, bir yandan Geray sülâlesi mensuplarının yerleşkenleri Osmanlı Devleti ve toplumu içinde vazife alğanı rollerni meydanğa çıqarmaq, öte yandan zemaneviy Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan devletleri hudutları dâhilinde bulunğan bu arazide Geraylarnıñ ikâmet yerlerinni meydanğa çıqarıp olardan kalğan alâmetlerni köstermek de bu kitabnıñ temel yönelişlerindendir.
