Atalar sözü — Aqılnıñ közü / 2

 

Tertip Etken: Şevket ASANOV
Hazırlağan: Zera BEKİROVA

Ağızıñ qıyış olsa, küzgüden körme.
Ağızıñnı açqance közüñni aç!
Ağızıñ tolu qan olsa da, duşmanıñ yanında tükürme.
Ağızı sütten yanğan, qatıqqa da üfürir.
Ağırğan yerden qol ketmez, sevgen yerden köz ketmez.
Ağır yonğanı yel uçurmaz.
Ağır işten qaçma, yengiline çapma!
Ağır ketken yol alır, çabik ketken yolda qalır.
Ağırlıq — altın qale, atiklik — başqa belâ.
Ağırmağan baş bostan qorqulığında olur
Ağırmağan başıña yavluq bağlama!
Ağırmağan ten olmaz.
Ağırmaqqa küç kelse, arabağa yekilir.
Ağırnıñ üstünden, yengilniñ astından.
Ağır ol, seni molla bellesinler!
Ağır işten qorqma, ağır sözden qorq!
Ağır taşnıñ keregi yoq, kerek olsa ağırlığı yoq.
Ağır yükni araba köterir, ağır işni yigit köterir.
Adalet — dostluqnıñ temelidir.
Adaletnen zulum bir yerde turmaz.
Adam adamğa yük degil, can kevdege mülk degil.
Adam adamdan qorqmaz, amma utanır.
Adam adamnı bir kere aldatır.
Adam adamnıñ şeytanıdır.
Adamaq qolay, ödemek qıyın.
Adamaqnen mal tükenmez, aq saqlasın bermekten.
Adam maña, adayım saña!
Adam iş başında belli olur.
Adamlar yanında eşek quyruğı kesme: kimisi qısqa, kimisi uzun der.
Adamnı adam etken iştir.
Adamnı bilmek isteseñ — areketlerine baq, balanı bilmek isteseñ — oyunlarına baq!
Adamnı bilmek isteseñ — bir işine, bir sözüne baq.
Adamnı küldürgen de til, küydürgen de.
Adamnıñ aşağanından işi de belli olur.
Adamnıñ başına kelgen ağızından çıqqanıdır.
Adamnıñ kim olğanını bilmek içün başta onıñ dostunı bilmeli.
Adamnıñ qadrini adam bilir.
Adamnıñ qırq ayıbını bilseñ de, betine urma!
Adamnıñ sözüne degil, işine baq!
Adamnıñ yamanı—qaza, yahşısı — haznadır.
Adamnıñ yamanı tuvğanını yamanlar.
Adamnıñ yahşısı alış-verişte belli olur.
Adamnıñ yahşısı qusurıñnı yüzüñe baqıp aytır.
Adamnı sevdirgen tabiatnen emektir.
Adamnı sınaycaq olsañ, bir aytqan sözüne, bir de yapqan işine baq.
Adam olğanğa bir söz de yeter.
Adam olmağanından horazğa da Suleyman paşa degenler.
Adam olmaq isteseñ adamlarğa qoşul!
Adam olsañ, ana-babañnı baqarsıñ, ayvan olsañ, olarnı talarsıñ.
Adamına köre urba piç.
Adaşmaq ayıp degil, adaşqan yoluñdan qaytmamaq ayıptır.
Adet — dinniñ yarısı.
Adet qalsa da, yol qalmaz.
Adet qanun degildir, qanun qadar ükümi bar.
Adıñ çıqqance, canıñ çıqsıñ.
Adı çıqtı doquzğa, tüşmez artıq sekizge.
Adı çıqtı otuzğa, tüşmez endi doquzğa.
Az ayt, doğru ayt!
Az ayt, naz ayt!
Azaçıq aşım, qayğısız başım.
Azbarda horaz çoq olsa, saba tez açılır.
Azbarıñda bir qart olsa, azbarıña it ne kerek?
Eviñde bir qartiy olsa,qapıña kilit ne kerek?
Azbarıñda bir tavuq olsa da, körümli olsun.
Az bergen candan berir, çoq bergen maldan berir.
Az berseñ — hırsız olur, çoq berseñ — arsız olur.
Azğa qanaat etmegen çoqnı tapmaz.
Az da yeter, çoq da yeter, muabbetlikke ne yeter?
Az qaldı, maraz qaldı.
Az qap da, çoq çayna!
Az qap, may qap.
Aznı begenmegen çoqtan quru qalır.
Aznı bilmegen çoqnı da bilmez.
Az olsa da, çoq kör!
Az olsa — yeter, çoq olsa — keter.
Az olsun, uz olsun.
Az söyle de, çoq diñle.
Az taşığan çoq taşır, çoq taşığan başını qaşır.
Az cannı aşta, köp cannı işte kör.
Azı — qarar, çoqu — zarar.
Azıqsız yolğa çıqqannıñ közü el torbasında olur.
Azına könmegen, çoqunı körmez.
Azından az, çoqundan çoq.
Azır aşqa dağlar dayanmaz.
Azır aşnı uyday üyseñ yetmez.
Azırğa duacı olma!
Az elni aşta, çoq elni işte kör.
Az et çırımnı, esiñde tut işiñni!

Az yaşa, çoq yaşa, ölüm kelir er başqa.
Aile başsız, qoy çobansız olmaz.
Ay-ayı ketken, vay-vayı qalğan.
Ayvan boynuzınen küçlü, insan — sözünen.
Ayvan boynuzından tutulır, insan — sözünden.
Ayvanğa da öz balası tatlı.
Ayvan — qoqlaşıp, insan — soraşıp.
Ayvannı acımağan insannı da acımaz.
Ayvannıñ alası tışında, adamnıñ alası — içinde.
Ay — geceniñ çırağı.
Ayğa sekirme, aylanıp tüşersiñ!
Ayday mañlayı olğance, qayaday ırızı olsun.
Ayda-yılda bir bazar, onı da yağmur bozar.
"Ay"dan kelgen"vay"ğa keter, suvdan kelgen selge keter.
Ay — doğuşından, insan — yürüşinden belli olur.
Ay yolcunıñ yoldaşı, aşıqlarnıñ sırdaşı.
Ay körgenniñ yıldızğa minneti yoq.
Ay körmeden bayram etilmez.
Aylaq (işsiz yürgen) kişi at çalar.
Aylançıqlı olsa da yol olsun, qart olsa da qız olsun.
Aylançıq olsa da, yoldan ket!
Aylançıq olsa da, yoluñ yerine barsın.
Aynen Küneş bir olur, yıldız seksen biñ olur.
Aynen Küneş — dünyanıñ padişalarıdır.
Aynı körmegence "a" deme!
Ay olur — yılnı besler, kün olur — aynı besler.
Ay ötmey atıñnı maqtama!
Ayrı ösken ağasını tanımaz.
Aytacağımnı aytayım da, kene canım, kene közüm.
Aytacaq olsañ "mut-mut" dep oturma, "armut" de de bitsin!
Aytqanğa baqma, aytqanına baq!
Aytqanlar atalar: qartlar sözüni tutmağan — qatalar.
Aytqannı diñle, söylegenini añla!
Aytqan saça, diñlegen cıya.
Aytmağa da bil, qaytmağa da!
Aytmağan ağızda sır bar.
Aytmağa utanmağan, yapmağa da utanmaz.
Aytmaq da bar, qaytmaq da.
Aytmaq qolay, yapmaq qıyın.
Aytma menim qul atama, aytırım seniñ bek ataña!
Aytsañ — bir belâ, aytmasañ — eki.
Aytsañ — laf olur, aytmasañ — dert.
Aytılğan söz — atılğan oq.
Aytılğan söz uçar keter, uzaqlarğa barıp yeter.
Aytılmağan sözge saip olsañ, aytılğan soñ onıñ qulusıñ.
Ayınıq başta dürüst aqıl.
Ayınıqnıñ fikrindeki, sarhoşnıñ tilinde.
Ayıpsız insan olmaz, Alla qulunıñ ayıbın yüzüne urmaz.
Ayırılmaq qolay, qoşulmaq qıyın.
Ayırılğannı ayuv yer, bölüngenni börü yer.
Ay eteknen örtülmez.
Ay — yañğıznıñ yoldaşı.
Ay yarığı — devlettir.
Ay yarıqta börü arıq.
Ay yarıqta yıldız körünmez.
Akimsiz ve ekimsiz yarde yaşalmaz.
Aqay-apay — yipektir, olarnıñ aralarına kirgen — tentektir.
Aqay balası altmış adamğa tayanç olur.
Aqay balası altmışta aqıl-baliğ olur.
Aqay balası aç qalmaz.
Aqaynıñ qarısı – onıñ yarısıdır.
Aqay olmağanda horazğa da Suleyman paşa degenler.
Aqay olsa itep yıqsın, tartıp turğuzsın.
Aqayım deseñ, sözüñnen işiñ bir olsun!
Aqayına küçü yetmegen, açuvını balasından alır.
Aqayınen yaşağan, tul apaynıñ alını bilmez.
Aq aqça qara kün içün.
Aqacaq qan damarda turmaz, çıqacaq can — tende.
Aqiqat ateşte yanmaz, suvda batmaz.
Aqiqatnı kömseñ de, türtip çıqar.
Aqiqat sarsılır, lâkin yıqılmaz.
Aqiqat er yerge yeter, er işte yeñer.
Aqiqiy söz aqqan suvnı toqtatır.
Aq qoyun bellep sarılma.
Aq köpekniñ pamuq bazarına zararı bardır.
Aq kün ağartır, qara kün qarartır.
Aq it, qara it — episi bir it.
Aq qaz çamurdan çıqqanda da aq qala.
Aqqa qara tez tiyer.
Aqqan suvğa tayanma, yat kişige inanma!
Aqqan suv yolunı tapar.
Aqqan suv keri qaytmaz.
Aqqan suvnıñ qadri yoq.
Aqqan suv pislik tutmaz.
Aqqan suv tınmaz.
Aqqan suv çuqur tapar.
Aqqan suv çuqurını özü qazar.
Aq qoynıñ qara qozusı da olur.
Aqquş körseñ atıp al, bülbül körseñ satıp al!
Aqlım yetmegen işke kitap aytsa bile inanmam.
Aqlı tazirden baş ağırmaz.
Aq malım — qara künüm.

 

(Şevket Asanovnıñ "Atalar sözleri ve aytımlar" kitabından alındı) 

(DEVAM  ETECEK)

 

 

Pin It
  • Gösterim: 948